MACEWY CODZIENNEGO UŻYTKU TW

Żydowskie nagrobki ozdobione symbolami i inskrypcjami niosą informacje o życiu konkretnych ludzi, rodzin, całych sztetli. Ile macew było przed wojną na tysiącu dwustu cmentarzach żydowskich w Polsce, trudno dziś policzyć. Może kilkaset tysięcy, może kilka milionów. Ponad czterysta cmentarzy żydowskich nie przetrwało. Zostały zamienione w osiedla, boiska, wysypiska śmieci, jeden w kopalnię piasku – piach wykorzystywany do budowy bloków mieszkalnych miesza się tam z ludzkimi szczątkami. Zaledwie na stu pięćdziesięciu cmentarzach można znaleźć więcej niż sto nagrobków. W czasie wojny niemieccy okupanci brukowali nimi podwórka zajmowanych budynków, utwardzali drogi, stawiali z nich mury. Tę tradycję kontynuowali po wojnie Polacy. Z macew wznieśli pomniki, wzmocnili nimi nasyp kolejowy i brzeg rzeki. Budowali z nich piece, podłogi, krawężniki. W polskich wioskach można znaleźć setki kół szlifierskich zrobionych z macew. W miastach – murki, chodniki. Ciągle widać na nich hebrajskie napisy. Album Łukasza Baksika dokumentuje te niezwykłe, niepokojące obrazy.