WĘZEŁ GORDYJSKI ESEISTYKA LAT PIĘĆDZIESIĄTYCH TW

Ernst Jünger (1895-1998) – niemiecki żołnierz, działacz polityczny, pisarz. Autor słynnej książki wspomnieniowej W stalowych burzach (1920), eseju o świecie nowoczesnym Robotnik. Władztwo i kształt bytu (1932). W okresie hitlerowskim emigrant wewnętrzny, o czym świadczy powieść Na marmurowych skałach (1939). Jego twórczość inspirowana była czarnym romantyzmem, surrealizmem i realizmem magicznym (proza poetycka Awanturnicze serce, 1938). Jest autorem wielotomowych dzienników prywatnych, z których najsłynniejsze to Promieniowania (1949), obejmujące lata II wojny światowej, spędzone głównie w Paryżu. Po wojnie autor licznych esejów (Przy murze czasu, 1959), powieści (Szklane pszczoły, 1957), klasyk literatury powszechnej. Tom Węzeł gordyjski obejmuje traktaty światopoglądowe Ernsta Jüngera z lat 1944-1960. W centrum refleksji stoi problematyka nihilizmu prezentowana w dialogu z przesłanką filozofii Nietzschego o erozji wszelkich wartości. Terenem wielkich konfliktów związanych z przekraczaniem linii (Przez linię) nihilizmu jest osoba. To w człowieku rozstrzygają się konflikty współczesnego świata: nie tylko walka o wartości, ale też napięcie między Wschodem i Zachodem (Węzeł gordyjski), mitem a historią, jednostką a społeczeństwem (Eksploracja bezdroży), między organizmem a organizacją (Państwo powszechne). Teksty te mają charakter instrukcji zachowania się w niebezpieczeństwie, a narasta ono także w świecie, który usiłuje przekonać o swojej perfekcyjności. Pisarz odpowiada więc na konkretne pytania: jaki kształt winien mieć prawdziwy pokój miedzy narodami? W jaki sposób rozpoznać własną sytuację w nowoczesnym i nieprzejrzystym świecie, który mami komfortem i zabija duszę? Jakie szanse ma jednostka w konfrontacji z kolektywem i kolektywizmem, także tym rzekomo demokratycznym, także tym rzekomo liberalnym? Jak można rozumieć rzeczywistość w kontekście wielkich opowieści interpretujących dzieje i czy takie opowieści mają sens w świecie rozproszonej (i masowej) komunikacji? Jaki powinien być stosunek państwa powszechnego do własnych tradycji, własnych więzi i własnych dziejów? Czytelnik poznaje tu nieco innego Jüngera: nie jest to żarliwy nacjonalista, autor wibrujących pasją artykułów publicystycznych, ale mędrzec spoglądający na człowieka z perspektywy ogromu doświadczeń historycznych XX stulecia. Jest to autor kunsztownie snujący wątki swoich myśli w bogatej tkaninie eseistycznych form, którymi po mistrzowsku włada.